انتقال حرارت، يکي از مسائل مهم در سيستم هاي کامپيوتري خصوصا دسکتاپ به شمار مي رود که به موجب بهبود آن با کاهش اتلاف انرژي روبرو خواهيم شد. براي انتقال بهتر حرارت بين دو سطح فلزي (براي مثال IHS و هيت سينک) يا حتي بين يک سطح فلزي و يک سطح نيمه فلزي (مانند هيت سينک و تراشه ها) بايد از واسط هاي حرارتي مختلفي استفاده کنيم. نصب واسط هاي حرارتي به صورت کارخانه اي در بسياري از موارد صورت مي پذيرد اما، در برخي از موارد کاربران بايد خود اقدام اعمال واسط هاي حرارتي کنند. يکي از مشکلات اصلي در این زمینه، انتخاب واسط حرارتي براي پردازنده يا بهتر است بگوييم انتخاب خمير حرارتي (Thermal Paste) یا گریس حرارتی مناسب است. در حال حاضر، خميرهاي حرارتي مختلفي در بازارهاي داخلي يافت مي شود که قيمت آنها بعضا تفاوت بسيار قابل توجهي با يکديگر دارند. شرکت سياره سبز (گرين) به تازگي خمير حرارتي خود را با نام GREEN GT4-PREMIUM در بازارهاي داخلي عرضه کرده است که امروز قصد داريم به بررسي و مقایسه آن با تعدادی از خمیرهای موجود در بازارهای داخلی بپردازيم.

مقدمه

شرکت پردیس صنعت سیاره سبز که همه ی ما آن را با نام GREEN می شناسیم، در سال 1375 به جهت تولید تجهیزات زیست محیطی تاسیس شد که نشان تجاری GREEN با این هدف کاملا مطابقت دارد. کمپانی GREEN از سال 1377 با توجه به نیازهای بازار و کاستی های موجود در بخش قطعات کامپیوتر، اقدام به تولید و عرضه کیس و منبع تغذیه کامپیوتر با استانداردهای روز جهانی به همراه الزامات ریست محیطی و بهره وری انرژی نموند. در سال های اخیر این کمپانی با افتخار ایرانی که اکنون 20 سال سن دارد و کاملا بالغ می باشد، سبد محصولات خود را گسترده تر کرده و لوازم جانبی مختلف به همراه تجهیزات خنک سازی را روانه بازار ساخته است. گرین در بازارهای داخل کشور به کیس و پاورهای مناسب و استاندارد با قیمت معقول برای کابران ایرانی شناخته می شود و انتخاب بسیاری از افراد است. جدا از تمام موارد ذکر شده، شرکت سیاره سبز اصول بسیار مهم مشتری مداری را هرگز فراموش نکرده و به خوبی توانست اعتماد کاربران ایرانی را بدست آورد، اعتمادی که همچنان پابرجاست.

در سال های اخیر، خمیر حرارتی که توسط شرکت سیاره سبز در بازارهای داخلی عرضه شد، خمیر حرارتی بسیار محبوب Thermalright Chil Factor 3 یا همان CF3 نام دارد. خمیر حرارتی که در کنار فاکتورهایی همچون ضریب انتقال حرارتی، کارایی، ویسکوزیتی یا همان گرانروی (قابلیت چسبندگی) و وزن خالص، قیمت بسیار مناسبی داشت. اما در سال پیش رو با توجه به اتفاقاتی که برای تعرفه واردات کالاهای خارجی رخ دارد، دیگر نمی توانیم شاهد حضور این گریس حرارتی محبوب با قیمت مناسب گذشته باشیم. در همین راستا، شرکت سیاره سبز خمیر حرارتی جایگزینی را تدارک دید که علاوه بر کارایی مناسب و مشابه با CFIII، قیمت مناسبی داشته باشد. GREEN GT4-PREMIUM خمید حرارتی جدید شرکت سیاره سبز و با نام تجاری گرین است که از این پس به جای CFIII عرضه خواهد شد. همراه ما باشید تا به بررسی این خمیر حرارتی جدید بپردازیم.

آشنایی با خمیرهای حرارتی و فرمولاسیون آنها

ماهیت وجودی ترکیبات انتقال‌دهنده‌های حرارتی که تحت عنوان خمیر سیلیکون در رایانه‌های شخصی شناخته می‌شوند، هنوز هم در نظر افرادی ناشناخته به شمار رفته و برخی علت استفاده از آن‌ها را به‌صورت تمام و کمال نمی‌دانند. درحالی که خمیرهای نامبرده اغلب کمترین میزان توجه را در طی فرآیند تهیه و خرید قطعات رایانه‌ای و سپس سرهم‌بندی آن‌ها از جانب بسیاری از اشخاص دریافت می‌کنند، اما آیا اهمیت به استفاده از آن‌ها حقیقتاً امری لازم و ضروری محسوب می‌گردد؟

در جواب باید گفت که بله. اگرچه استفاده از سخت‌افزارهای رایانه‌ای بدون اعمال خمیرهای سیلیکون در حالت کلی ممکن می‌باشد، اما شانس افزایش حرارت و بروز آسیب‌ها و صدمات جبران‌ناپذیر به قطعات در این‌گونه مواقع به‌صورت صعودی افزایش قابل توجهی پیدا می‌نماید. وجود خمیر سیلیکون در ساختار سیستم خنک‌سازی رایانه شخصی به مانند ضعیف‌ترین حلقه یک فرآیند ایفای نقش می‌کند که عدم توجه کافی به آن ممکن است بروز صدمات گزاف و هنگفتی را سبب گشته، اما در حالت کلی مزیت‌های بسیار فراوانی را برای سیستم و پیشبرد اهداف آن به ارمغان می‌آورد. ازآنجایی‌که ترکیب نامبرده تأثیرات زیادی را در رایانه‌های شخصی به خود اختصاص داده و یکی از اصلی‌ترین محصولات در طی روند سرهم‌سازی سخت‌افزارها به شمار می‌رود؛ لذا در این مقاله آموزشی تصمیم بر آن شد تا با شاخصه‌های یک خمیر سیلیکون مرغوب و با کیفیت و برخی از سناریوهای مختلف انتخاب بهترین محصول آشنایی پیدا کنیم.

خمیر سیلیکون در حالت کلی به مانند یک واسط رسانای گرمایی در بین سخت‌افزارهای مستعد تولید حرارت فراوان (مانند پردازنده مرکزی و تراشه شتاب‌دهنده گرافیکی) و سطوح جاذب حرارت (مانند هیت سینک) قرار گرفته و با اطمینان حاصل نماییدن از عدم وجود هوا در بین قطعات، عملیات انتقال و از بین روی سریع و مساوی حرارت تولیدی را با بهینگی بسیار بیشتری همراه می‌سازد. ممکن است شما نیز تاکنون با خود اندیشیده‌ باشید که علت تفاوت قیمتی موجود در بین محصولات مختلف چیست و چرا یک خمیر سیلیکون 1000 تومانی در مقایسه با نمونه‌های قدرتمندی نظیر Arctic Silver 5 از قیمت بسیار پایین‌تری برخوردار است؟

ترکیبات ساختاری موجود در خمیرهای سیلیکون علت اصلی تفاوت‌های بارز قیمتی در بین آن‌ها را شامل می‌گردند. اگرچه ترکیبات دقیق تشکیل‌دهنده بسیاری از محصولات موجود در بازار توسط تولیدکنندگان به اشتراک گذاشته نشده و این مهم کاملاً مخفی نگاه داشته می‌شود، اما جستجوی سریعی در اینترنت و یا مطالعه برچسب‌های موجود بر روی محصولات در زمینه آگاهی یافتن کلی از عناصر ساختاری می‌تواند در نوع خود مفید واقع شود.

ترکیبات تشکیل‌دهنده یک خمیر سیلیکون به‌صورت مستقیم در تعیین میزان رسانایی گرمایی، هدایت الکتریکی، غلظت و دوام آن تأثیرگذار می‌باشند. خمیرهای پایه‌ای و ارزان قیمت اغلب از مواد ساده‌ای مانند اکسید روی و سیلیکون تشکیل یافته‌اند، اما برخی دیگر از تولیدکنندگان به‌منظور افزایش راندمان و انتقال حرارتی محصولات خود مواد دیگری نظیر آلومینیوم، نقره، گرافیت، نانو ذرات کربن و … را با درصد‌های مختلفی با یکدیگر ترکیب می‌نمایند. ازآنجایی‌که سیلیکون به‌عنوان ماده‌ای اصلی به‌منظور در برگیری ترکیبات انتقال‌دهنده گرما مانند اکسید نامبرده در بین تمامی محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، لذا عنوان عمومی خمیر سیلیکون را جهت اطلاق بر آن‌ها انتخاب نماییده‌اند (اگرچه محصولات فوق در بین افرادی با اطلاعات تخصصی بیشتر تحت عنوان “خمیرهای گرمایی” یا “خمیرهای انتقال‌دهنده حرارت” مورد شناخت قرار می‌گیرند).

تمامی خمیرهای سیلیکون موجود در بازار با توجه به ترکیبات تشکیل‌دهنده ساختاری و قیمت تمام شده خود در سه دسته کلی به شرح ذیل تقسیم‌بندی می‌گردند:

محصولات فوق اغلب به رنگ خاکستری نمایان کرده و همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست نیز درصدهای متفاوتی از فلزاتی نظیر آلومینیوم و یا نقره را به‌صورت معلق در ماده خمیری سیلیکون در بطن خود نهان ساخته‌اند. خمیرهای مبتنی بر عناصر فلزی در مقایسه با دیگر نمونه‌های موجود از راندمان و پتانسیل بسیار بیشتری در گرما زدایی و انتقال حرارت برخوردار می‌باشند، اما از جمله بزرگ‌ترین معایب آن‌ها می‌توان به خاصیت رسانایی الکتریکی اشاره کرد. ازآنجایی‌که فلزات در حالت کلی از خاصیت ذاتی ویژه‌ای در انتقال الکترون‌ها و جریان الکتریسیته بهره می‌برند، لذا اگر کوچک‌ترین قطره‌ای از خمیر سیلیکون از سطح پردازنده فراتر رفته و بر روی سوکت و یا پین‌های آن ریخته شود، بروز اتصال کوتاه و در نتیجه سوختن سخت‌افزارهای رایانه‌ای به‌هیچ‌عنوان دور از ذهن نمی‌باشد، بنابراین در اعمال و استفاده از آن‌ها دقت‌های ویژه‌ای باید به خرج داده شوند.

خمیرهای سیلیکونی در بردارنده عناصر فلزی در مقایسه با دیگر انواع محصولات از قیمت بیشتری نیز برخوردار می‌باشند.

محصولات فوق اغلب به رنگ سفید و یا خاکستری روشن توسعه یافته و پودر عناصر سرامیکی خالص را به‌صورت معلق در خمیر سیلیکونی در ساختار خود جای داده‌اند. از جمله اصلی‌ترین مواد ساختار خمیرهای نامبرده می‌توان به اکسید آلومینیوم و اکسید روی اشاره کرد، اما برخی دیگر از محصولات ارزان قیمت‌تر ممکن است از عنصر دی‌اکسید کربن تشکیل یافته‌ باشند.

خمیرهای سیلیکون سرامیکی از خاصیت رسانایی الکتریکی برخوردار نبوده و حتی اگر بخش بسیار زیادی از آن‌ها بر روی سوکت و یا سطح مادربرد پخش گردد، هیچ‌گونه اتصال کوتاهی رخ نمی‌دهد و این مهم بزرگ‌ترین مزیت آن در مقایسه با نمونه محصولات پیشین به شمار می‌رود، اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که عناصر سرامیکی از خاصیت ذاتی کمتری در انتقال حرارت رنج برده و لذا فاکتور گرما زدایی آن‌ها در مقایسه با خمیرهای فلزی کمتر می‌باشد.

خمیرهای سیلیکون دربردارنده عناصر کربنی در حالت کلی از قدرت بسیار فراوانی در انتقال حرارت بهره برده و لذا قیمت آن‌ها نیز در مقایسه با دیگر محصولات بیشتر می‌باشد. خمیرهای نامبرده اغلب تلفیقی از عناصر به خصوصی نظیر گرد کربن، اکسید گرافیت و حتی درصدی از گرد الماس را در ساختار خود نهان ساخته و بر همین اساس نیز قیمت تمام شده آن‌ها اندکی بالا می‌باشد.

خمیرهای کربنی با توجه به مواد تشکیل‌دهنده خود در حد واسط محصولات پیشتر معرفی گردیده قرار گرفته و علاوه بر رسانایی گرمایی یکسان (و با حتی بیشتر) با خمیرهای فلزی، جریان الکتریسیته را نیز از خود عبور نمی‌دهند. طول عمر و میزان دوام انتقال‌دهنده‌های خمیری فوق نیز افزایش قابل توجهی به خود دیده و به هشت سال فزونی پیدا نماییده است (در مقایسه با طول عمر دو ساله خمیرهای فلزی و سرامیکی)، بر همین اساس محصولات مذکور در صورت وجود بودجه کافی انتخابی بسیار مناسب و کاربردی به شمار رفته و بسیاری از عملیات اورکلاک شدید و رکورد شکنی‌های گوناگون با استفاده از آن‌ها میسر می‌گردد.

حال که با انواع خمیرهای سیلیکونی موجود در بازار و مواد تشکیل‌دهنده و نکات مثبت و منفی آن‌ها آشنایی پیدا کردیم، حال باید به بررسی این مهم بپردازیم که کدام یک از محصولات معرفی گردیده تاکنون به بهترین شکل ممکن پاسخ گوی نیازهای شخصی بوده و انتخاب نوع خمیر به چه عواملی وابسته می‌باشد.

کاربری رایانه شخصی

یکی از مهم‌ترین عوامل دخیل در انتخاب نوع خمیر سیلیکون ماهیت کاربردی رایانه شخصی می‌باشد. اگر رایانه مربوطه در حالت کلی یک سیستم گیمینگ بوده و یا اقدامات سنگین مختلفی نظیر ویرایش‌های ویدئویی و طراحی و ساخت محتوای گوناگون توسط آن انجام می‌پذیرند، در این حالت واحد پردازنده مرکزی و تراشه شتاب‌دهنده گرافیکی تمام مدت عملیات در حال فعالیت بوده و این خود در تولید گرمای بیشتر بسیار تأثیرگذار می‌باشد، بنابراین حرارت تولیدی به‌منظور جلوگیری از بروز آسیب‌های گوناگون باید به‌صورت بهینه و اساسی دفع گردد. خمیرهای سیلیکون دربردارنده عناصر فلزی و کربنی با توجه به خاصیت ذاتی ویژه در انتقال حرارت در این‌گونه شرایط انتخاب عاقلانه‌ای به شمار می‌روند.

از طرف دیگر اگر رایانه شخصی مورد استفاده در بسیاری از مواقع تحت فشار و بار پردازشی شدید قرار نگرفته و به‌صورت کلی جهت رفع نیازهای معمولی روزمره نظیر جستجوی شبکه اینترنت، تماشای فیلم و یا حتی بازی‌های متوسط رو به پایین به فعالیت می‌پردازد، در نتیجه خمیرهای سرامیکی انتخابی مطلوب به شمار رفته و تعادل مناسبی را در بین کارایی نسبت به قیمت پرداختی ایجاد می‌کنند.

آیا عملیات اعمال خمیر سیلیکون توسط فردی با تجربه صورت می‌پذیرد؟

همان‌طور که پیشتر نیز گفته شد خمیرهای سیلیکون دربردارنده عناصر فلزی از خاصیت ذاتی ویژه‌ای در انتقال الکتریسیته بهره برده و لذا دقت بسیاری در استفاده از آن‌ها باید به خرج داده شود. بر همین اساس اگر فردی در نحوه چگونگی اعمال خمیر تجربه کافی نداشته و بر این باور است که اندکی از آن به‌صورت ناخواسته بر روی سطح مادربرد و یا سوکت پردازنده مرکزی ریخته می‌شود، لذا باید انتقال‌دهنده‌های عایق (غیر رسانا) نظیر خمیرهای سرامیکی را مورد استفاده خود قرار دهد تا حتی در صورت سهل انگاری، نگرانی از بابت اتصال کوتاه و سوختن سخت‌افزارهای رایانه‌ای نباشد.

مطمئناً شما نیز تاکنون جمله معروف “هر چقدر پول بدی همونقدر آش می‌خوری” را شنیده‌اید. اگرچه این مهم در برخی موارد از درستی برخوردار نبوده و امروزه شاهد وجود قطعاتی با قیمت بعضاً بسیار گزافی در بازار می‌باشیم که هیچ‌گونه منطقی در تهیه و خرید آن‌ها وجود ندارد، اما استفاده از آن با نوشته فعلی کاملاً منطبق می‌باشد. اگر رایانه شخصی مورد استفاده قطعات گران‌قیمت و میلیونی گوناگونی را در بطن خود قرار داده است، بنابراین مراقبت از آن‌ها امری بسیار لازم و ضروری به شمار می‌رود، زیرا بروز حتی کوچک‌ترین مشکلی زیان‌های مالی هنگفتی را به شخص وارد می‌سازد.

در این‌گونه موارد تهیه و خرید خمیر مناسب باید با توجه به فاکتورهای پیشین انجام پذیرد. آیا سیستم توسط شخصی قابل اعتماد و صاحب فن سرهم‌بندی می‌گردد؟ پیشنهاد می‌شود که انتقال‌دهنده‌های فلزی را با توجه به رسانایی گرمایی مطلوب آن‌ها مورد استفاده قرار دهید. آیا عملیات اسمبل رایانه توسط فردی مبتدی و کم‌دقت صورت می‌پذیرد؟ در این حالت توصیه می‌شود که اندکی بودجه نهایی را افزایش داده و نمونه‌ای از خمیرهای سیلیکونی کربنی را تهیه نمایید تا علاوه بر رفع تمامی نگرانی‌ها از بابت اتصال کوتاه و سوختن قطعات، بهترین فاکتور رسانایی گرمایی را نیز تحت استفاده خود قرار دهید.

خمیرهای حرارتی نیز مانند سایر قطعات رایانه دارای مشخصاتی هستند که در هنگام خرید باید به آنها توجه نمود. ضریب انتقال حرارت یا ضریب هدای گرمایی یا همان Thermal Conductivity یکی از فاکتورهای مهم است که البته تمام ماجرا را شامل نمی شود. خمیر حرارتی GREEN GT4-PREMIUM با داشتن ضریب انتقال حرارت 5W/mK می تواند اولین تاثیر مثبت را در ذهن خوانندگان بگذارد. این ضریب برای خمیر حرارتی Thermalright Chil Factor 3 برابر با 3.55W/mK است.

GT4-PREMIUM در واقع خمیر حرارتی مبتنی بر سیلیکون و در حقیقت خمیر سیلیکون است که فرمولاسیون این واسط حرارتی به دلایل مختلف توسط OEM اصلی آن طبقه بندی شده است و اطلاعی از آن نداریم. اما می توان گفت علاوه بر سیلیکون، اکسید آلومینیوم نیز یکی دیگر از عناصر تشکیل دهنده ی آن باشد. رنگ این خمیر سیلیکون طوسی و وزن خالص (وزن خود خمیر حرارتی موجود در تیوب) آن به 4 گرم می رسد که از این لحاظ، هم تراز با CFIII قرار می گیرد.

محدوده دمایی نیز یکی از فاکتورهایی است که کاربران آماتور را از حرفه ای جدا می کند. خمیر حرارتی GT4-PREMIUM با داشتن محدوده دمایی منفی 40 درجه سانتی گراد تا مثبت 240 درجه سانتی گراد رنج مناسبی را ارائه می کند. البته همانطور که پایین ترین دمای عملیاتی این خمیر مشخص است، چندان مناسب اورکلاک حرفه ای با نیتروژن مایع نیست و البته این خمیر حرارتی به این منظور ساخته نشده است.

یکی دیگر از فاکتورهای مهم خمیرهای حرارتی، Viscosity یا خاصیت گرانروی آنها است. گرانروی یا ویسکوزیته در حقیقت مقدار مقاومت یک سیال در برابر جاری شدن می باشد. گرانروی ایده آل باعث شده تا خمیر حرارتی به راحتی از تیوب خارج شده و به آسانی پخش گردد. گرانروی بیش از حد باعث شل بودن زیاد خمیر و گرانروی کمتر از حد لازم باعث شده تا خمیر به سختی خارج گردد و نتوان آن را به راحتی پخش نمود. این فاکتور در حد ایده آل مناسب است. فاکتور رسانا نبودن یا عدم هدایت الکتریکی نیز، برای تمام خمیرهای حرارتی ضروری است.

در کنار تمامی فاکتورها، بهای تمام شده برای مصرف کنندگان بسیار مهم می باشد. با در نظر گرفتن فاکتورهای مناسب برای GT4-PREMIUM، این گریس حرارتی قیمت 25000 تومان قیمت دارد. در جدول زیر مشخصات GT-4 را با تعدادی از خمیرهایی که به صورت رسمی در بازار موجود هستند و تعدادی از خمیرهای محبوب که توسط کاربران وارد کشور می شوند را مقایسه خواهیم کرد. شایان ذکر است، تمام این خمیرها در بررسی ما حضور دارند.

بسته بندی و محتویات

بسته بندی اکثر خمیرهای بسیار ساده می باشد و خمیر حرارتی GT4-PREMIUM نیز از این قائده مستثنا نیست. این فاکتور زمانی اهمیت خود را نشان می دهد، که شرکت سیاره سبز قبل از عرضه ی این محصول قصد داشت تا بهای تمام شده آن را در محدوده بسیار مناسبی نگه دارد. بالای این قسمت لوگو و نام GREEN و پایینتر از آن مدل محصول، GT4-PREMIUMT، به همراه برخی از توضیحات از قبیل ضریب انتقال حرارتی بالا، مقاومت حرارتی پایین و عدم رسانا بودن آن اشاره شده است.

پشت بسته بندی نیز مشخصات فنی محصول درجه شده است که البته وجود برچسب حاوی شماره سریال، مانع در روئیت آن شد. در این قسمت همچنین نحوه اعمال خمیر GT4 روی پردازنده درج شده است که حداقل ما با آن مخالفیم! دلیل این موضوع را در قسمت های بعد توضیح خواهیم داد.

تنها لوازم جانبی همراه با این محصول نیز یک کاردک پلاستیکی شفاف برای پخش خمیر است که البته تنها ابزار لازم برای خمیرهای حرارتی به شمار می رود. از این لحاظ با ابزار کارامد تری نسبت به CF3 روبرو هستیم، چراکه Thermalright برای CF3 بجای کاردک از نوعی کارت استفاده می کند.

اعمال خمیر روی پردازنده و راحتی استفاده

فاکتور Usability یا راحتی استفاده یکی از موارد بسیار مهم در خمیرهای حرارتی است. این فاکتور می تواند باعث گردد تا همه کاربران به راحتی از خمیر حرارتی استفاده کنند و یا تنها برخی از کاربران بتوانند به درستی خمیر حرارتی با به کار گیرند. روش های مختلفی برای اعمال خمیر حرارتی روی پردازنده و سایر تراشه ها وجود دارد که البته اکثر آنها درست است. اما گاهی اوقات مجبوریم تا برای برخی از خمیرهای حرارتی، از یک روش استفاده کنیم. تفاوت روش های قابل استفاده گاها باعث می شود تا حجم بیشتری از خمیر حرارتی را مصرف کنیم و تعداد دفعات قابل استفاده کاهش پیدا کند و این مقدار برای یک خمیر 3 گرمی با 4 گرمی برابر شود. ابتدا بد نیست نگاهی بندازیم به تاثیر روش های مختلف.

روش اول – Wall Painting: در این روش مقداری از خمیر را در نقطه ای دلخواه از پردازنده قرار داده و توسط کاردک همراه آن اقدام به پخش و ایجاد نازک ترین لایه ممکن برای تماس با پردازنده می کنیم. در تصویر دوم با استفاده از خمیر GT4 به همین روش عمل کردیم. نکته اینجاست که پردازنده کاملا در دست ما قرار گرفته بود و تسلط کافی به آن داشتیم، البته این تصویر برای نمونه است و مقداری کم (نه لازم) را برای پخش کردن انتخاب کردیم. اما زمانیکه پردازنده داخل سوکت قرار گرفته باشد، این حالت ممکن نیست و در غیر این صورت باید مقدار بیشتری از خمیر را مصرف نمود. دلیل این موضوع، عدم چسبندگی این خمیر در هنگام پخش کردن به صورت دستی است. همانطور که در تصویر اول ملاحصه می گردد، ناحیه داغ پردازنده که قرار گرفتن خمیر روی آن کاملا ضروریست، وسط IHS و تقریبا یک سوم از آن است. هنگام اعمال خمیر حرارتی، پخش آن روی ناحیه داغ کافی است اما برای کارایی بیشتر، این ناحیه باید کاملا احاطه گردد.

روش دوم – Strip Method: در این روش خمیر را طوری از تیوب خارج می کنیم که یک نوار وسط پردازنده ایجاد گردد. در این حالت با قرار دادن بیس یا کف خنک کننده روی پردازنده و IHS آن، خنک کننده اقدام به پخش کردن خمیر به صورت ایده آل می کند. البته نازک و یا ضخیم بودن این نوار، رابطه مستقیم با خنک سازی بیشتر برای پردازنده و احاطه کردن ناحیه داغ پردازنده دارد. همانطور که در تصاویر زیر مشاهده می کنید، ضخامت این نوار در تصویر دوم کاملا مناسبت است.

روش سوم – Ideal Drop: در این روش خمیر را به صورت قطره ای درست در وسط پردازنده قرار می دهیم و پخش آن را به خنک کننده واگذار می کنیم. همانطور که تصویر اول مشاهده می کنید، میزان خمیر پخش شدن کافی نیست و حتی ناحیه داغ را پوشش نداده است. در تصویر دوم مقدار استفاده شده از خمیر مناسب است و ناحیه داغ را کاملا احاطه کرده است. البته پیشنهاد می کنیم کمی بیشتر از مقدار استفاده شده در تصویر دوم استفاده کنید. نکته بسیار مهم در این روش، به میزان خمیر استفاده شده در وسط پردازنده برمی گردد. به هیچ عنوان قطر خمیر در این حالت از 4 میلیمتر تجاوز نکند! در غیر این صورت با افزایش قطر خمیر، روند انتقال حرارت معکوس شده و با ایجاد فاصله میان پردازنده و خنک کننده، حرارت افزایش می یابد! در تست های پیش رو از همین روش برای اعمال خمیر حرارتی اما با مقداری کمی بیشتر از تصویر دوم استفاده خواهیم کرد.

سیستم تست و بنچمارک

سيستم تست ما بر مبناي پلتفرم Z270 از سوکت LGA 1151 مي باشد. مادربورد GIGABYTE AORUS Z270X-GAMING 7 نیز میزبانی قطعات ما را بر عهده دارد.

– کارت گرافيک GIGABYTE GTX 980 Ti G1 GAMING مثل همیشه وظیفه ی پردازش تصویر را بر عهده دارد.

– همچنين، پردازنده سيستم ما را Core i7 7700K با فرکانس پايه 4.2 گيگاهرتز و 4.5 گيگاهرتز در حالت Turbo تشکيل مي دهد. برای تست های پیش رو، فرکانس پردازنده تا 4.8 گیگاهرتز با ولتاژ 1.34 ولت افزایش دادیم.

_ حافظه اصلي (رم) سيستم تست ما از چهار ماژول 4 گيگابايتي Avexir Blitz DDR4 3200 MHz تشکيل شده است. بر اساس پروفايل XMP، فرکانس 3200 مگاهرتز با ولتاژ 1.35 ولت و زمان تاخير CL16 قابل دسترس است. در طول تمام تست‌ها پروفايل XMP فعال است. ولتاژ حافظه را نیز به صورت دستی روی 1.35 ولت قرار دادیم.

_ خمیر حرارتی که از ابتدا تا کنون استفاده کردیم، Thermalright Chill Factor III نام دارد. بدون اغراق این خمیر حرارتی یکی از بهترین خمیرهای حرارتی موجود در دنیا است که در کنار کارایی بسیار خوبی که دارد، از قیمت بسیار مناسبی برخوردار است و یکی از محبوب ترین ها در بازارهای کشور ما محسوب می شود.

– پاور CoolerMaster V850 وظيفه تامين برق مورد نياز سيستم و خنک کننده آبي پرقدرت DeepCool GamerStorm Captain 240EX وظيفه خنک کنندگي پردازنده را بر عهده دارد. دور فن و پمپ خنک کننده در طول تست ها روی Full Speed قرار دارد.

_ مانيتور ASUS PB287Q 4K UHD يکي از قطعات بسيار مهم ما محسوب مي شود. اين مانيتور، خستگي چشم و آسيب هاي جانبي را تقريبا به صفر مي رساند!

تنظیمات بایوس برای تست خمیرهای حرارتی و در کل اندازه گیری دمای پردازنده کمی متفاوت است. Load Line Cablibration را روی High قرار دادیم و گزینه های C1E و EIST را به صورت دستی فعال کردیم. این دو گزینه در حالت اتوماتیک گاهی فعال است و گاهی غیر فعال. تنظیمات Power ویندوز را به صورت دستی را بالانس قرار دادیم تا فرکانس پردازنده در حالت بیکاری کاهش یابد. برای جلوگیری از افزایش دمای پردازنده به صورت لحظه ای، پردازنده را دیلاید کردیم و از خمیر حرارتی بسیار قرتمند گریزلی به عنوان واسط حرارتی بین Die پردازنده و IHS استفاده کردیم. دمای محیط نیز 27 سانتی گراد با تلرانس 1 درجه است.

ساير مشخصات سيستم تست به شرح زير است:

خمیرهای حرارتی موجود در این بررسی:

Thermal Grizzly Kryonaut .1

2. GELID GC-EXTREME

3. Cooler Master MasterGel Maker Nano

4. Cooler Master MasterGel Maker Pro (Bundled)

5. GREEN GT4-Premium

6. Thermalright Chill Factor 3

7. DeepCool Z9

8. DeepCool Z5

9. Hutixi HT-GY260

تمامی خمیرهای حرارتی موجود در این بررسی مبتنی بر سیلیکون هستند. از بین این خمیرها، Thermal Grizzly Kryonaut و GELID GC-EXTREME به ترتیب تا دمای منفی 200 و منفی 130 الی 140 درجه ی سانتی گراد یخ نزده و به انتقال حرارت می پردازند. این خمیرهای حرارتی خصوصا Kryonaut بسیار گران قیمت بوده و برای اورکلاکینگ با استفاده از نیتروژن مایع ساخته شده اند. به همین دلیل، خرید آنها برای اورکلاکرهای آماتور و کسانی که قصد اورکلاکینگ 24/7 را دارند، توصیه نمی گردد. البته Thermal Grizzly Kryonaut و نوع متال بیس این خمیر حرارتی در کشور ما بسیار محبوب بوده و کاربران از آن برای زیر IHS استفاده می کنند که کاهش دمایی بین 15 تا 20 درجه و بعضا بیشتر از آن را در پی دارد! با این تفاسیر، هر کدام از خمیرها برای کاربری خاصی تولید شده است و مناسب تمام افراد نیستند. برای آگاهی از کارایی خمیرهای حرارتی محبوب و تفاوت آنها با خمیرهای حرارتی متفرقه از خمیر حرارتی با نام Hutixi HT-GY260 استفاده کردیم که قیمت آن حدود 3 هزار تومان است.

تست و کارایی (Performance)

OverClock Checking Tool افزایش فرکانس پیش فرض تراشه های نیمه حادی یا به عبارتی دیگر اورکلاک از دیرباز تاکنون یکی از جذابترین و پرمتقاضی ترین حوزه های استفاده از سخت افزار به شمار رفته و کمپانی های فعال در زمینه طراحی و تولید پیوسته در پی افزایش کیفیت محصولات خود جهت بالابردن پتانسیل سخت افزار نهایی در اورکلاک می باشند. اما همانطور که مستحضر هستید تست و بررسی پایداری سخت افزار پس از اورکلاک و نظارت بلادرنگ دما و ولتاژ یکی از مهمترین و اساسی ترین قدم های موجود در اورکلاک به شمار می رود. نرم افزارهای بسیاری در زمینه بررسی پایداری تراشه و نظارت بر دما و ولتاژ نهایی سخت افزار در اختیار همگان قرار گرفته اند اما بدون شک تمامی کاربران حرفه ای در بهترین بودن نرم افزار OCCT اتفاق نظر دارند. نرم افزار نامبرده علاوه بر دارا بودن مکانیسم نظارت بلادرنگ دما، ولتاژ و سرعت فن تعداد چهار تست را در دل خود گنجانده و پایداری تراشه هایی نظیر پردازنده مرکزی، تراشه شتاب دهنده گرافیکی و سخت افزارهایی نظیر منبع تغذیه را از هر لحاظ بررسی می کند. نام OCCT مشتق شده از عبارت OverClock Checking Tool می باشد و پوسته روسی/کومونیستی نرم افزار نیز به دلیل نزدیک بودن نام انتخابی آن به بسته نرم افزاری CCCP اینگونه طراحی شده است.

در این قسمت دمای پردازنده را با استفاده از خمیرهای حرارتی موجود در حالت بیکاری و لود کامل در تست OCCT: CPU بررسی کردیم. ابتدا دمای پردازنده را در حالت بیکاری و پس از 15 دقیقه اندازه می گیریم و سپس تست OCCT: CPU را اجرا می کنیم تا دمای لود اندازه گیری گردد. نتایج به شرح زیر است:

همانطور که ملاحضه می گردد، اختلافی چندانی بین کارامد ترین خمیر حرارتی، Thermal Grizzly Kryonaut، و ضعیفترین خمیر، DeepCool Z5، مشاهده نمی شود. البته یک درجه در بحث خمیرهای حرارتی بسیار زیاد است! نتایج نشان می دهد که کارایی خمیر GT4-PREMIUM یک درجه بهتر از CF3 و تنها یک درجه پایینتر خمیر حرارتی کولرمستر است. با این حساب خمیر حرارتی گرین از کارایی مناسبی برخوردار است. اما نکته ی بسیار جالب برای تمامی کاربران، اختلاف خمیر نامرغوب Hutixi HT-GY260 با سایرین است که کمترین اختلاف آن، به 10 درجه با خمیر Z5 می باشد!! با این تفاسیر، اگر قصد دارید پردازنده ی قدرتمند خود را اورکلاک کنید، حتما از خمیر حرارتی مرغوب استفاده کنید. حتی پردازنده های پنتیوم قیمتی حدود 200 هزار تومان دارند و هزینه ی 20 تا 30 هزار تومانی برای خمیر حرارتی منطقی است. نتایج بر حسب نمره کارایی از 5:

راحتی استفاده (Usability)

همانطور که پیش تر اشاره کردیم، راحتی استفاده یکی از فاکتورهای مهم برای خمیرهای حرارتی است. خمیرهای حرارتی در کنار کارایی مناسب، باید به راحتی توسط کاربران قابل استفاده باشد. مولفه هایی مانند گرانروی و چسبندگی مناسب، می تواند این امر را سهولت بخشد. یکی دیگر از مولفه های مهم در این قسمت، ابزار مناسب جهت پخش کردن هر چه آسان تر خمیر حرارتی است. از میان تمام خمیرهای حرارتی که در این بررسی تست کردیم، نماینده ی ترمال گریزلی جالب ترین ابزار همراه جهت پخش خمیر را به همراه دارد.

در این بخش، GT4-PREMIUM نتوانست رضایت ما را جلب کند. نحوه ی استفاده از این گریس حرارتی برای کاربران تازه کار می تواند کمی تامل برانگیز باشد. بهر حال همانطور که گفتیم، برای استفاده از آن بهتر است کمی از خمیر را در وسط پردازنده قرار داده و اجازه دهید تا خود خنک کننده به پخش آن روی IHS بپردازد و با روش درج شده در پشت بسته بندی کاملا مخالفیم. این کار باعث می شود تا حجم بسیار زیادی از خمیر را مصرف کنید در حالیکه به هیچ وجه نیاز نیست. در این قسمت بدترین نمره به Z5 اختصاص یافت! ویسکوزیته این خمیر حرارتی بیش از حد بالاست و در صورت عدم کنترل خمیر هنگام خارج کردن از تیوب، مقدار زیادی از آن روی پرازنده پخش خواهد شد. در صورتی که این موضوع برای خمیر حرارتی Z9 کاملا متفاوت و در حد آیده است.

قیمت در ازاء کارایی (Price Per Performance)

قیمت در ازاء کارایی شاید عامل تعیین کننده برای بیشتر کاربران باشد. در این قسمت چندین فاکتور را مد نظر قرار خواهیم داد؛ کارایی، راحتی استفاده (تنها گرانروی یکی از فاکتور های همین بخش است) و قیمت در ازاء وزن خالص خمیر. میانگین این فاکتور، نمره ی قیمت در ازاء کارایی را تعیین خواهد کرد.

خمیرهای حرارتی ترمال گریزلی و ژلید که در قسمت های قبل قدرتمند ظاهر شدند، در این قسمت نتوانستند نمره ی خوبی را کسب کنند. خرید خمیر حرارتی Thermal Grizzly Kryonaut برای اکثر کاربران هیچ گونه توجیح منطقی ندارد و همانطور که گفتیم برای اورکلاکرهای حرفه ای ساخته شده است. در صورتیکه قصد دارید پردازنده قدرتمند و گران قیمت خود را حسابی اورکلاک کنید، می توانید از این خمیر حرارتی به هنگام دیلاید استفاده کنید. البته نسخه ی متال بیس این خمیر حرارتی، بهترین توصیه برای این کار است! خمیر حرارتی GT4-PREMIUM با آنکه در قسمت Usability حسابی مارا نا امید کرد و نمره پایینی را کسب نمود، در این قسمت، با در نظر گرفتن فاکتورهای ذکر شده، توانست نمره ی بسیار خوبی را کسب کند.

نتیجه گیری

در این بررسی به سنجش کارایی خمیر حرارتی سیلیکون بیس (خمیر سیلیکون) جدید شرکت سیاره سبز و با نام تجاری گرین با نام GREEN GT4-Premium پرداختیم. این گریس حرارتی در طول تست ها کارایی بسیار خوبی را از خود نشان داد و توانست بهتر از رقبایی مانند CFIII و Z9 عمل کند. وزن خشک این خمیر حرارتی مناسب و قیمت آن کاملا رقابتی است. تنها مشکل این خمیر حرارتی نحوه پخش کردن آن است که پیش تر توضیح دادیم. در صورتیکه در نسخه های بعدی این مشکل نیز برطرف گردد، با خمیر حرارتی فوق العاده ای طرف خواهیم بود! اما در این بررسی به مقایسه تعداد زیادی از خمیرهای حرارتی با GT4-PREMIUM پرداختیم که بهتر است به یک نتیجه گیری کلی برسیم.

ممکن است این سوال برای کاربران پیش آید که بالاخره از کدامیک از خمیرهای حرارتی موجود در این بررسی را تهیه کنیم؟ با قاطعیت تمام، 4 گزینه از 9 گزینه ی پیش را تضمین می کنیم. Thermalright Chill Factor 3 ،GREEN GT4-Premium ،Cooler Master MasterGel Maker Nano و DeepCool Z9 و با توجه به اینکه CFIII دیگر در بازارهای داخلی عرضه نمی شود، تنها 3 گزینه ی دیگر باقی می ماند. البته نماینده کولر مستر مدتی است با مدل Cooler Master MasterGel Maker جایگزین شده است که البته برخی از فروشگاه های سودجوی اینترنتی، با بهای گزاف و حدود 70 هزار تومان این خمیر حرارتی را به فروش می رسانند! قیمت ذکر شده در جدول مقایسه، مربوط به امروز و یکی از فروشگاه های بازار تهران است. نطقه قوت GT-4 در بحث قیمت آن است. این خمیر حرارتی بر خلاف نماینده کولرمست و Z9، وزن خالص بیشتر و 4 گرم دارد و همچنین از قیمت بسیار مناسبی هم برخوردار می باشد. در نهایت خمیر حرارتی GREEN GT4-Premium با قیمت 25000 تومان در بازارهای داخلی در دسترس است.

نقاط قوت:

+ کارایی بالا

+ ضریب انتقال حرارت خوب

+ وزن خالص 4 گرم

+ قیمت بسیار مناسب در ازاء کارایی

نقاط ضعف:

_ نیاز به دقت هنگام اعمال خمیر به علت عدم چسبندگی کافی

_ روش اعمال خمیر در پشت بسته بندی نیاز به تصحیح دارد