در نوشتار پیش رو به بررسی جدیدترین نسل از خنک کننده‌(کولر)های مایع یکپارچه (AIO) کولرمستر می‌پردازیم. MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB افزون بر بهره‌مندی از فن‌ مرغوب، پمپ و طراحی اختصاصی Cooler Master، از نورپردازی RGB LED قابل شخصی سازی و هماهنگ سازی با سایر اجزای سیستم بهره می‌برند. برای بررسی هر دو مدل 120 و 240 میلی متری با ما همراه شوید.

خنک کننده های سری MasterLiquid Lite RGB گونه جدیدی از سری بسیار مقرون به صرفه MasterLiquid Lite هستند که به نورپردازی RGB تجهیز شده است. پسوند "L" در انتهای مدل ها به گونه Lite اشاره دارد. کولرمستر در این سری از تعدادی از بهترین‌های خود، از جمله فن‌های مرغوب Air Balance، طراحی پمپ کم ارتفاع با دو محفظه، رادیاتور آلومینیومی باکیفیت و شیلنگ FEP (پروپلین اتیلن فلوردار) با پوشش توری (اسلیو شده) بهره گرفته است.

در ادامه به معرفی کامل و بررسی عملی هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB می‌پردازیم.

نکته مهم: به دلیل تشابه زیاد هر دو مدل 240 و 120 میلی متری که تفاوت آنها تنها به اندازه رادیاتور و تعداد فن‌ها محدود می‌شود، عکس‌های بررسی تنها از مدل 240 میلی متری گرفته شده است.

شهرسخت‌افزار با همکاری دفتر کولرمستر در ایران، جهت تقدیر از خوانندگان این بررسی، جوایزی را در نظر گرفته است. برای اطلاعات بیشتر و شرکت در قرعه‌کشی، پس از خواندن بررسی به صفحه «جمع‌بندی و امتیاز شهر‌سخت‌افزار» مراجعه کنید (فهرست مطالب از طریق منوی گوشه سمت چپ و بالای صفحه در دسترس است).

بسته‌بندی و محتویات داخل جعبه

هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB داخل یک جعبه شکیل عرضه می شوند. بر روی جعبه تصویری از خود کولر قرار داد که نورپردازی پمپ و فن ها را نشان می دهد. همچنین کولرمستر بر روی توانایی نمایش 16.7 میلیون رنگ، پشتیبانی از جدیدترین سوکت های پردازنده از جمله AMD AM4 و Intel LGA 2066 دست گذاشته است.

سازگاری نورپردازی RGB LED این کولرها با نورپردازی Aura SYNC ایسوس، RGB FUSION گیگابایت، MSI Mystic Light SYNC و RGB LED ازراک بررسی شده و مورد تایید است. با این حال از نظر تئوری با نورپردازی مادربردهای تمامی سازندگان از جمله بایوستار نیز سازگاری دارد.

کولرمستر در پشت جعبه به چندین زبان به معرفی مختصر قابلیت ها و فناوری های بکار رفته در کنار ذکر ابعاد آن پرداخته است.

با باز کردن جعبه، افزون بر رادیاتور و پمپ یکپارچه در کنار فن ها، متعلقات پرشمار آن را مقابل خود یافتیم.

محتویات جعبه:

• رادیاتور و پمپ یکپارچه
• دو عدد فن 120 میلی متری Air Balance با شناسه MF120R
• اسپلیتر RGBا3 به 1
• براکت نصب
• پیچ ها و مهره های لازم برای نصب
• کابل اسپلیتر فن 2 به 1
• کنترلر دستی نورپردازی
• کابل تغذیه کنترلر دستی نورپردازی
• واسط های  4 پینی نورپردازی
• خمیر رسانای حرارت MSTERGEL

کولرمستر همراه با کولرهای سری MasterLiquid Lite RGB جدیدترین نسل از سیستم نصب خود را ارائه می کند که در کنار سازگاری با تمامی سوکت های روز، به شدت بر نصب آسان متمرکز است. برای نصب کولرهای MasterLiquid  RGB بر روی سوکت  AMD TR4 (سری AMD Ryzen ThreadRipper)، به تهیه براکت ویژه نیاز است.

مشخصات فنی

مشخصات مدل 240 میلی متری

مشخصات مدل 120 میلی متری

بررسی ظاهری

رادیاتور، شیلنگ و پمپ MasterLiquid Lite RGB  به رنگ مشکی است که برای واترکولینگ ها معمول است. بر روی هر دو پمپ و رادیاتور لوگوی سفید کولرمستر یافت می شود که در بخش پمپ دارای نور زمینه RGB LED است.

رادیاتور 240 میلی متری کولر از آلومینیوم ساخته شده است. کولرمستر در رادیاتور از طراحی اختصاصی خود بهره گرفته که ادعا می کند برای دفع بهتر گرما بهینه سازی شده است. هرچند این ادعای کولرمستر مستقیماً قابل راستی آزمایی نیست، اما به وضوح کیفیت ساخت بسیار بالا آن خودنمایی می کند. به ادعای کولرمستر، مقاومت پایین رادیاتور در برابر گردش مایع کولانت باعث گردش آن با فشار بیشتر و دفع بهتر گرما می شود.

در بخش پمپ شاهد بکارگیری طراحی موسوم به اتافک دوقلو (DUAL CHAMBER) هستیم که یک طراحی اختصاصی از کولرمستر است.

در این طراحی مایع کولانت (خنک سازی) ورودی (خنک) وارد محفظه فوقانی می شود و از آنجا به محفظه دوم که محل تماس با بلاک مسی است، اسپری می شود. هدف از تعبیه محفظه دوم، جداسازی محفظه گرم تر است که ادعا می شود به عملکرد خنک سازی بهتر کمک می کند. لوگو پمپ دارای نورپردازی RGB LED است. افزون بر کانکتور 3 پینی تغذیه پمپ، یک هدر 4 پینی برای نورپردازی نیز وجود دارد که البته وصل کردن آن اختیاری است و صرفاً به نورپردازی محدود می شود.

محفظه پمپ از پلاستیک تقویت شده توسط  الیاف کربنی (موسوم به FRP) ساخته شده که افزون بر استحکام بالا، سبک است. علی رغم اینکه سرعت چرخش پمپ اعلام نشده است، اما نویز آن کمتر از 15 dBA اندازه گیری شده است. میانگین فاصله تقریبی خرابی پمپ بکار رفته 70,000 ساعت برآورد شده است.

سطح بلاک مسی نه تنها بسیار صیقلی است، بلکه به واسطه بزرگ بودن آن، برای استفاده با پردازنده های بزرگ چون جدیدترین پردازنده های رده بالا چون  AMD Ryzen ThreadRipper و سری X اینتل مناسب است.

یک بار دیگر کیفیت ساخت بالا به خوبی در بخش بلاک نیز خودنمایی می کند.

شیلنگ های بکار رفته در این کولر از نوع FEP (پروپلین اتیلن فلوردار) است. افزون بر اینکه FEP بسیار مقاوم و بادوام تر از لاستیک نرم است، رسوب جرم بر روی دیواره آن کمتر از شیلنگ های لاستیکی است. البته FEP انعطاف کمتری دارد اما استحکام مکانیکی آن، به ویژه در برابر خمیدگی و فشار بسیار بیشتر است. FEP در برابر خوردگی، پوسیدگی، دمای بالا و نشتی بسیار بادوام و برای استفاده در واتر کولر کاملاً ایده آل است. همچنین پوشش توری (اسیلو شده) شیلنگ ها ظاهر زیبایی به آنها بخشیده است.

همراه با این خنک کننده یک جفت فن 120 میلی متری MasterFan 120 Air Balance با نورپردازی RGB ارائه می شود. به گفته کولرمستر، این فن ها با برخورداری از فشار هوادهی بالا، انتخاب ایده آل برای خنک سازی رادیاتور هستند.

فن  ها در بخش های تماس با رادیاتور یا کیس،دارای بالشتک هایی از جنس لاستیک هستند که ضمن کمک به تماس بهتر، مانع از انتقال لرزش می شود. همچنین تماس بهتر باعث کاهش لرزش و آلودگی صوتی می شود.

سرعت این فن ها از طریق تکنیک PWM قابل کنترل است و می تواند در بازه 650 الی 2000 دور در دقیقه با تلورانس ± 10% باشد. حجم هوا دهی این فن ها حداکثر به 66.7 CFM و فشار هوا آن به mmH2Oا2.34 می رسد. نویز این فن ها بسته به سرعت چرخش به 6 الی 30 dBA می رسد و میانگین فاصله تقریبی خرابی آنها 160,000 ساعت برآورد شده است. دور هسته مرکزی MasterFan 120 Air Balance یک حلقه RGB LED ثابت قرار دارد نور ساطع شده از آن تیغه های شفاف فن را نورانی می کند.

همانطور که مشاهده می کنید، فن های کولر نیز بسیار باکیفیت هستند، با این حال باید دید عملکرد و آلودگی صوتی آنها چگونه است.

نصب و راه اندازی

برای شروع نصب دو فن آن را از طریق 8 عدد پیچ نصب می کنیم. نصب فن ها بی نیاز استفاده از پیچ گوشتی است وبه آسانی با دست محکم می شوند. سپس کانکتورهای دو فن کولر را از طریق اسپلیتر 2 به 1 همراه کولر به یکدیگر وصل می کنیم. همچنین براکت های پمپ را از طریق 4 عدد پیچ نصب می کنیم. در نهایت کولر را بر روی جایگاه قابل جداسازی سقف کیس بستیم.

پس از آماده کردن رادیاتور و بلاک برای نصب، حالا نوبت آماده کردن مادربرد است.

در تصویر فوق همه اجزای لازم برای نصب این خنک کننده بر روی سوکت های LGA 115X را مشاهده می کنید.

چهار عدد پیج بلند را از سوراخ مخصوص همان سوکت عبور داده و از طریق گیره های پلاستیکی آنها را محکم می کنیم. بک پلیت آماده نصب را در تصویر فوق مشاهده می کنید.

حالا بک پلیت آماده را پشت مادربرد نصب می کنیم. اگر کیس کاربر در قسمت سینی مادربرد دارای فضای کافی برای بک پلیت سوکت باشد، به باز کردن مادربرد نیاز نیست.

حالا مادربرد آماده میزبانی از واتربلاک است اما پیش از آن یک گام ساده دیگر باقی است.

در این مرحله و پیش از نصب واتر بلاک، سطح فوقانی حرارت پخش کن CPU (IHS) را توسط یک لایه یکدست و صاف از خمیر رسانای حرارت (Thermal Paste) می پوشانیم. همانطور که پیش تر اشاره شد، همراه این واتر کولر یک سرنگ خمیر رسانای حرارت ارائه می شود که ما از همان خمیر خود کولرمستر استفاده کردیم. چسبندگی و اعمال خمیر خود کولرمستر بی نقص است.

پس از اعمال خمیر، بلاک را بر روی پردازنده قرار دادیم و آن را محکم نمودیم، باز هم به استفاده از پیچ گوشتی نیاز نیست، هرچند که ضرری هم ندارد.

در نهایت کانکتور پمپ، فن ها و هدر RGB هر دو فن ها و پمپ را از طریق اسپلیتر به هدر RGB مادربرد وصل کردیم.

اگر مادربرد کاربر دارای هدر RGB نباشد یا از نورپردازی RGB پشتیبانی نکند، به آسانی می توان سراغ کنترلر دستی رفت که افزون بر امکان کنترل شدت روشنایی و رنگ نورپردازی، امکان انتخاب 6 جلوه نمایشی نیز وجود دارد.

همانطور که تصاویر فوق نشان داد، نصب هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB بسیار آسان و به دور از هرگونه دردسر است.

نحوه تست و مشخصات سیستم تست‌بِد

هر دو کولر بر روی سیستم تست بِد جدید ما بررسی شده اند که به دلیل متفاوت بودن آن از تست بد بررسی های پیشین، امکان استفاده از نتایج قبلی وجود ندارد. به همین منظور چارت های نتایج از نو تهیه شده اند و به مرور تکمیل می شوند.

مشخصات قطعات و سیستم عامل استفاده شده در سیستم تست این بررسی به شرح زیر است:

همچنین لیست نرم‌افزارهای Benchmark و Monitoring به کار رفته در این بررسی به شرح زیر است:

• CPUID HWMonitor 1.33.0
• wPime Benchmark V2.10
• AIDA64 Extreme 5.92.4300

توضیح مهم درباره پردازنده
متاسفانه خمیر یا ماده رسانای گرما(موسوم به TIM) استفاده شده در زیر IHS پردازنده های اینتل در انتقال گرما چندان کارآمد نیست که حتی با بهترین کولرها باعث ثبت دمای لحظه ای به شدت بالا می شود. با در نظر گرفتن این مسئله، پردازنده Core i7- 7700K مورد استفاده در این بررسی Delid گردیده و خمیر اینتل با خمیر مرغوب تر Thermal Grizzly Conductonaut تعویض شده است. این کار ضمن کمک به انتقال بهتر گرما، مشکل ثبت دمای لحظه ای بالا را برطرف کرده است.
هدف از این کار دقت بیشتر نتایج بررسی است، چراکه دمای لحظه ای بالا ناشی از انتقال گرما ضعیف خمیر اصلی اینتل می تواند کارایی واقعی کولرها را مخفی کند.

ولتاژ پردازنده
به علت اختلاف شدید مادربردهای سازندگان مختلف در اعمال ولتاژ هسته خودکار که باعث اختلاف در دمای پردازنده نیز می شود، ما در هر دو حالت فرکانس پیش فرض و اورکلاک شده، ضمن تغییر قابلیت LCC مادربرد به High با هدف اعمال دقیق تر ولتاژ، ولتاژ هسته پردازنده را به صورت دستی تنظیم کرده ایم. همچنین قابلیت های C1E و EIST پردازنده به صورت دستی فعال شده اند تا پردازنده بدون محدودیت قادر به کاهش یا افزایش فرکانس خود در پاسخ به Load باشد. این کار دقت دمای اندازه گیری شده در حالت بلا استفادگی را بالا می برد.

در این بررسی در حالت پیش فرض (استوک) ولتاژ 1.140 ولت و برای اورکلاک به 4.8 گیگاهرتز ولتاژ 1.230 ولت اعمال شده است.

شرایط تست
در طول تمامی مراحل تست و بررسی، دمای محیط به طور یکنواخت 24 درجه سانتیگراد با خطا 1 درجه بوده است. دمای محیط به وسیله ترمیستور خارجی توسط خود مادربرد اندازه گیری و مانیتور شده است.

لازم به ذکر است در طول هیچ یک از تست ها جز خود بنچمارک یا برنامه استرس، هیچ برنامه دیگری در حال اجرا نبوده است. همچنین تمامی امکانات و تنظیمات امنیتی سیستم عامل و آنتی ویروس در حین تست غیرفعال شده‌اند و سرویس‌های تحت وب، شبکه و غیر ضروری نیز غیرفعال بوده اند. همچنین حالت Power Plan سیستم عامل در وضعیت Balanced تنظیم شده است.

نحوه ثبت دما
در این بررسی دمای Package ملاک قرار گرفته است. برای حالت بلا استفادگی (Idle)، پایین ترین دمای Package و برای حالت استفاده 100 درصد (Load)، بالاترین دمای Package ثبت شده است. برای سنجش دمای  پردازنده از نرم افزار HWMonitor 1.33.0 استفاده شده و وضعیت‌های سنجش حرارت به شرح زیر می‌باشد:

• دمای حالت Idle پس از 15 دقیقه بلا استفادگی ثبت شده است. برای دمای Idle پایین ترین دمای به ثبت رسیده منظور شده است.
• دمای حالت Load مربوط به بالاترین دمای به ثبت رسیده Package در انتهای هر تست است.

تست های اجرا شده

تست Wprime 1024M با Threadا8 فعال دوبار بدون وقفه اجرا شده و بالاترین دمای Package در انتهای تست دوم منظور شده است.

تست AIDA64 Stabilty Test با فعال بودن گزینه های CPU ،FPU ،Cache و System memory به مدت 15 دقیقه اجرا شده است.

تست AIDA64 FPU با فعال بودن گزینه FPU به مدت 15 اجرا شده شده است.

تست دما در حالت بلا استفادگی (Idle)
در این تست دمای پردازنده در هر دو حالت فرکانس پیش فرض و اورکلاک شده پس از 15 دقیقه بلا استفادگی ثبت شده است. مطمئناً دمای پایین تر و نزدیک تر به دمای محیط مطلوب تر است.

در این تست شاهد عملکرد بسیار خوب هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB بودیم. به دلیل ماهیت این تست، تاثیر رادیاتور بزرگ تر و فن اضافی مدل 240 ملموس نیست.

تست دما با بنچمارک wPrime 1024M
این تست استفاده 100 درصد از پردازنده را در پردازش های Multi-Threaded شبیه سازی می کند و واقعی ترین عملکرد در دنیای واقعی و استفاده معمول را به نمایش می گذارد. دمای پایین تر مطلوب تر است.

در این تست نیز شاهد عملکرد بسیار خوب MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB بودیم. در حالت فرکانس پیش فرض با هر دو کولر به سختی دما به 60 درجه نزدیک می شود. در حالت اورکلاک شده به 4.8 گیگاهرتز نیز عملکرد هر دو مدل 120 و 240 میلی متری مطلوب است.

تست دما با بنچمارک AIDA64
این تست نیز با استفاده از بار پردازشی Multi-Threaded در کنار تحت استرس قرار دادن کنترلر حافظه، عملکرد در دنیای واقعی را شبیه سازی می کند.

یکبار دیگر شاهد عملکرد خوب MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB بودیم. با اینکه عملکرد MasterLiquid Lite RGB از کولر 360 میلی متری قدری ضعیف تر بوده، اما نباید فراموش کرد عملکرد خوب آن هم به رغم استفاده از رادیاتور کوچک تر خود یک مزیت بزرگ در اغلب سناریو ها است. پشتیبانی از رادیاتور بزرگ تر بسیار محدود است و نویز فن اضافی هم قابل چشم پوشی نیست.

کولرمستر با MasterLiquid Lite RGB در این تست نیز توانست با ارائه عملکرد بسیار خوب نظر ما را به خود جلب کند.

تست دما با بنچمارک AIDA64 FPU
این تست با اعمال بار پردازشی به شدت شدید و نامتعارف، سناریوهایی چون اجرای تست های پایداری و برخی بنچمارک ها را شبیه سازی می کند و بیشترین گرمای ممکن را تولید می کند. عملکرد خوب یک کولر در این تست به معنای کارآمدی آن در مهار گرما است.

همانطور که مشاهده می کنید، MasterLiquid Lite RGB یکبار عملکرد خوبی را به نمایش گذاشت. هر دو مدل 120 و 240 میلی متری در مهار پردازنده اورکلاک شده ما موفق عمل کردند.

تست آلودگی صوتی (نویز) و سرعت فن
از آنجایی که این بررسی خارج از لابراتوار اصلی و بدون دسترسی به اتاق مقاوم در برابر صدا تهیه شده، امکان سنجش نویز با استفاده از سوندمتر (سنجش گر صدا) وجود نداشت.

تجربه استفاده ما از هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB حاکی از عملکرد بسیار کم صدا پمپ بود که باید از این بابت به کولرمستر تبریک گفت. پمپ بکار رفته در MasterLiquid واقعاً کم صدا است و به سختی می توان متوجه روشن بودن آن شد که مطمئناً به آسانی ممکن نشده است.

فن های MasterFan 120 Air Balance بکار رفته در هر دو مدل 120 و 240 میلی متری نیز کم صدا هستند. با این حال تغییر سرعت چرخش در پاسخ به لود باعث ایجاد نویز قابل توجه ای می شود که با شخصی سازی نمودار کنترل سرعت فن مادربرد، می توان از شدت آن کاست. در مجموع هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB در دسته واترکولینگ های به شدت کم صدا قرار می گیرند.

در طول این بررسی حداکثر سرعت فن به ثبت رسیده 2156 دور در دقیقه و بالاترین سرعت چرخش پمپ 2265 دور در دقیقه ثبت شد.

جمع‌بندی وب سایت دی جی روم تکنولوژ ی

کولرمستر چندین سری خنک کننده مایع دارد که هر دو MasterLiquid Lite RGB و گونه غیر RGB آن (MasterLiquid Lite) جزء مقرون به صرفه ترین انتخاب های موجود هستند. کولر مستر با هر دو آنها گیمرها و کاربرانی را هدف می گیرد که خواهان عملکرد خنک و کم صدا هستند. بررسی عملی ما نشان داد خنک کننده های مایع سری MasterLiquid Lite RGB می توانند یک جایگزین کم صدا برای خنک کننده های بادی باشند.

اولین چیزی که درباره کولرهای سری MasterLiquid Lite RGB می توانیم بگوییم، نورپردازی RGB تماشایی آنها است که می تواند هر ببینده ای را مجذوب خود کند. با این حال به هیچ عنوان نمی توان از کیفیت ساخت بسیار خوب آنها گذشت. کیفیت ساخت تمامی اجزای این کولرها مثال زدنی است و هیچ جوره با برندهای متفرقه قابل مقایسه نیست.

عملکرد هر دو MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB را در تست های ما مشاهده کردید که نشان داد به خوبی قادر به خنک نگه داشتن پردازنده های اورکلاک شده هستند و اگر پردازنده شما مشکل افزایش لحظه ای دما ناشی از خمیر ضعیف اینتل نداشته باشد، خبری از داغ کردن آن نیست.

کیفیت ساخت بالا و عملکرد خوب MasterLiquid Lite RGB در این بررسی باعث شد قابلیت نورپردازی RGB آن از نظر ما به سایه رانده شود، با این حال به وضوح ظاهر بسیار جذابی به درون کیس و به طور کلی سیستم کاربر می بخشد. این کولرها در ترکیب با نورپردازی RGB مادربرد و دیگر اجزای سیستم ظاهر فوق العاده ای خلق می کنند. حتی اگر مادربرد کاربر از نورپردازی RGB پشتیبانی نکند، جای هیچ گونه نگرانی نیست؛ به راحتی می توان از کنترلر دستی آن برای فعال سازی و شخصی سازی نورپردازی استفاده کرد.

در نهایت به راحتی می توانیم MasterLiquid ML120L RGB و ML240L RGB را به شما توصیه کنیم. عملکرد خوب و کم صدا در ترکیب با کیفیت ساخت بالا و نورپردازی RGB تماشایی؛ می تواند همان چیزی باشد که گیمرها و علاقمندن به سخت افزار به دنبال آن می گردند. لازم به ذکر است سیستم نصب این کولرها به شدت آسان و بی دردسر است که باعث می شود به آسانی بتوان آن را نصب و استفاده کرد.

همچنین لازم به ذکر است کولرمستر خنک کننده های مایع با کارایی بهتر از جمله سری MasterLiquid و MasterLiquid Pro نیز دارد که البته گران تر نیز هستند.

به گفته دفتر ایران کولرمستر، MasterLiquid ML120L RGB با قیمت تنها 60 دلار و ML240L RGB با قیمت 70 دلار در آسیا عرضه می شود که یکبار دیگر جزء مقرون به صرفه ترین انتخاب ها هستند.

نکات مثبت:

• کیفیت ساخت و دوام بالا
• عملکرد خیلی خوب و کم صدا
• قیمت به شدت رقابتی
• طراحی زیبا
• نورپردازی چشم‌نواز 
• نصب بسیار آسان
• پشتیبانی از جدیدترین سوکت ها
• داشتن کنترلر نورپردازی دستی
• پشتیبانی توسط اغلب سازندگان مادربرد

نکات منفی:

• همراه نداشتن براکت سوکت AMD TR4 برای پردازنده‌های AMD Ryzen ThreadRipper در محصول مورد بررسی ما (طبق آنچه اعلام شده است در محصول نهایی که به بازار ایران عرضه می‌شود این براکت به صورت رایگان به خریدار ارائه خواهد شد)